Μια καλύτερη επιστημονική κατανόηση της συνείδησης επιτρέπει στους ερευνητές να ποσοτικοποιήσουν πόσο συνειδητοί είμαστε σε οποιαδήποτε δεδομένη στιγμή και οι μετρήσεις που προκύπτουν παρέχουν νέα εργαλεία για την πιθανότητα ανάκαμψης των ασθενών σε κώμα.

Η συνείδηση ​​σχεδόν μέχρι σήμερα εθεωρείτο αντικείμενο μεταφυσικών συζητήσεων, και σχετικά πρόσφατα οι επιστήμονες αρχίζουν να αποκτούν εικόνα για το πώς εκδηλώνεται στον εγκέφαλό μας.

ρωτοπόρος σ' αυτόν το νέο τομέα είναι ο Stanislas Dehaene, καθηγητής πειραματικής ψυχολογίας στο Collège de France στο Παρίσι. Ο Dehaene και οι συνάδελφοί του ήταν οι πρώτοι που απέδειξαν ότι ο φλοιός - η σημαντικότερη περιοχή του εγκεφάλου που συνδέεται με τις υψηλού επιπέδου λειτουργίες και τη σκέψη - ενεργοποιείται από λέξεις, οι οποίες δεν γίνονται συνειδητά αντιληπτές.

Οι ερευνητές απέδειξαν ότι μια εκπληκτική διεργασία λαμβάνει χώρα στον εγκέφαλο χωρίς

α έχουμε συνειδητά επίγνωση. Αριθμητικές τιμές, έννοιες, γραμματικές πληροφορίες κ.ά., γίνονται αντικείμενο επεξεργασίας στον εγκέφαλο μη συνειδητά.

Κατά τη διάρκεια μιας πενταετούς έρευνας, που ονομάζεται NEUROCONSC, η οποία χρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Έρευνας της ΕΕ (ERC), ο καθηγητής Dehaene και οι συνάδελφοί του διερευνούν τα όρια αυτής της μη συνειδητής επεξεργασίας και αναπτύσσουν μία θεωρία του τι είναι συνείδηση.

Ένα φαινόμενο που ονομάζεται συγκάλυψη είναι η πιο κοινή τεχνική που χρησιμοποιείται για τη μελέτη της συνείδησης. Αν μια λέξη είναι αναβοσβήσει με ταχύτητα μπροστά στα μάτια ενός ανθρώπου, μπορεί να τη διαβάσει και να την αποτυπώσει με ευκολία. Όταν όμως αυτή η λέξη επικαλυφθεί με μια αμέσως σειρά από γράμματα, δεν την αντιλαμβάνεται και δεν μπορεί να αναφέρει ποια ήταν.

Οι ερευνητές μπορούν να μεταβάλλουν το χρόνο καθυστέρησης μεταξύ της λέξης και της συγκάλυψής της, για να βρουν το όριο της συνειδητής επίγνωσης, όπου η λέξη γίνεται αντιληπτή κατά το ήμισυ του χρόνου.

Άλλες τεχνικές περιλαμβάνουν διοπτρικό ανταγωνισμό, όπου παρουσιάζονται ξεχωριστές εικόνες σε κάθε μάτι, αλλά οι συμμετέχοντες συνειδητοποιούν μόνο τη μία, και διάφορες άλλες μεθόδους χειραγώγησης της προσοχής.

Χρησιμοποιώντας αυτές τις τεχνικές, ο καθηγητής Dehaene και οι συνεργάτες του διαπίστωσαν ότι όταν ένας συμμετέχων μπορεί να αναφέρει, να δει και να πει μια λέξη, μπορεί να κάνει μια ευρεία γκάμα πραγμάτων μ' αυτή την πληροφορία, μεταξύ αυτών και να της δώσει το όνομά της και να τη θυμηθεί.

Αυτό φαίνεται ότι συμβαίνει επειδή η πληροφορία ξαφνικά διαχέεται σε ολόκληρο τον εγκέφαλο. Όταν κάποιος συμμετέχων συνειδητοποιεί κάτι, η αρχική νευρική απάντηση ενισχύεται και ξαφνικά εξαπλώνεται, ως συγχρονισμένη δραστηριότητα, μέσα από ένα ευρύ δίκτυο περιοχών, συμπεριλαμβανομένων πολλών τμημάτων του φλοιού. Ο καθηγητής Dehaene το ονομάζει αυτό Global Neuronal Workspace.

Μέτρηση

Ο καθηγητής Dehaene και οι συνεργάτες του, μαζί με τον Δρ Jacobo Sitt στο Γαλλικό Ινστιτούτο Υγείας και Ιατρικών Ερευνών (INSERM), χρησιμοποίησαν αυτή τη γνώση για να αναπτύξουν τρόπους μέτρησης της συνείδησης. Για παράδειγμα, μία μέτρηση περιλαμβάνει την ποσοτικοποίηση του βαθμού στον οποίο οι πληροφορίες μοιράζονται σε απομακρυσμένες περιοχές του εγκεφάλου.

Έχουν δείξει ότι αυτή η μέτρηση μπορεί να διακριθεί μεταξύ καταγραφής της εγκεφαλικής δραστηριότητας από ηλεκτροεγκεφαλογράφημα (EEG) σε ασθενείς που είχαν συνείδηση, σε ασθενείς σε κώμα ή ελάχιστα συνειδητών (όπου οι ασθενείς είναι περιστασιακά μόνο σε θέση να ανταποκριθούν σε απλές εντολές).

«Βρήκαμε τεράστιες διαφορές μεταξύ των ασθενών που ήταν σε κωματώδη κατάσταση και σε ασθενείς που βρίσκονταν σε μια ελάχιστα συνειδητή κατάσταση», δήλωσε ο Δρ Sitt. Οι ασθενείς με σύνδρομο κλειδώματος (locked-in syndrome), οι οποίοι έχουν πλήρη επίγνωση, αλλά δεν μπορούν να επικοινωνήσουν, εγγράφονται ως συνειδητοί.

Τώρα, στο πλαίσιο ενός άλλου έργου που χρηματοδοτείται από το ΕΣΕ, η ομάδα έχει αναπτύξει ένα σύστημα, που ονομάζεται CoMonIn (Δείκτης Παρακολούθησης Συνείδησης), για την αυτόματη παρακολούθηση της συνείδησης. Αυτό περιλαμβάνει μια λειτουργία χωρίς σύνδεση, όπου οι εγγραφές EEG μεταφορτώνονται σε έναν web server και, χρησιμοποιώντας ένα φορητό υπολογιστή και ένα σετ EEG, το οποίο μπορεί να χρησιμοποιηθεί από το κρεβάτι.

Αυτή η έκδοση μπορεί να παράσχει ήχο, βίντεο ή και ηλεκτρική διέγερση όταν ανιχνεύονται υψηλότερα επίπεδα συνείδησης, προσπαθώντας να αυξήσει τις πιθανότητες επαναφοράς της συνείδησης σε ασθενείς.

Πρόσφατα μάλιστα, χρησιμοποίησαν τεχνικές machine-learning και μια βάση δεδομένων με εγγραφές EEG για να προβλέψουν ποιος πηγαίνει για να ανακάμψει από κωματώδεις καταστάσεις, με ακρίβεια περίπου 77%.

Εν τω μεταξύ, άλλοι ερευνητές μελετούν μεταβαλλόμενες καταστάσεις συνείδησης μέσω ενός φυσικού μακράς διάρκειας παραθύρου που είναι διαθέσιμο στο τέλος κάθε ημέρας.

«Αγνοούμε το γεγονός ότι κάθε βράδυ πάμε για ύπνο και γινόμαστε ασυνείδητοι σε σχέση με το εξωτερικό μας περιβάλλον», δήλωσε ο Δρ. Hagar Sagiv από το Πανεπιστήμιο του Τελ Αβίβ του Ισραήλ. «Βλέπουμε ύπνο ως ένα άλλο μέσον, μέσω του οποίου να εξετάσουμε τη συνείδηση».

Η Δρ Sagiv είναι ερευνητής στο εργαστήριο του Δρ Yuval Nir, του οποίου το έργο STATEDEPENDENTPROCES χρηματοδοτήθηκε από την ΕΕ. Διερευνά τον τρόπο που ο εγκέφαλος αποσυνδέει τις αισθήσεις κατά τη διάρκεια του ύπνου, συγκρίνοντας τη δραστηριότητα του εγκεφάλου με την αφύπνιση και τον ύπνο REM.

style="text-align: right;">horizon-magazine.eu